Zondag 19 september

Hanoi; al snel zien we een tempeltje tussen de gebouwen in. We horen zang en muziek dus gaan we via de nauwe deuren naar binnen. Ja hoor, geen probleem om foto’s te maken. Er is dus net een dienst bezig. Welk geloof is niet duidelijk, maar we zijn zeer welkom. B krijgt tot 2x toe thee, M 1x. We worden uitgenodigd om op de krukjes te zitten, maar kijken liever van afstand toe. Nadat we een donatie van 5000 Dong (€ 0,20) hebben gedaan, verlaten we de tempel, althans B is al buiten, M moet van de jongen bij de ingang eerst nog foto’s van het andere deel van de tempel maken. Hier zitten de muzikanten en de priester (hoog in het gebouw). Buiten krijgen we als dank nog een zakje met 2 appels, 2x zoetigheid (jonge rijst zoals we later in ons pension begrijpen) en nog wat snoepstaafjes. We zijn er stil van.

Maandag 20 september

… de Thay Phoung pagode. Een prachtige houten pagode, met ook alle beelden van hout. Tien legt mooi uit en met name het verschil tussen het Indiaas boeddhisme en het Chinees boeddhisme. Bij het Indiaas boeddhisme richten de monniken zich eigenlijk vooral op zichzelf; een einde aan dit leven en het bereiken van het nirvana. Hier en ook in China richten ze zich vooral op het bidden voor anderen om zo een beter leven te krijgen...

…..We lopen nog even naar de Rode Rivier, waar allemaal porseleinen vazen, potten en theeserviesjes staan. De boten hebben hun lading gelost en nu rijdt er af en toe een brommertje volgeladen richting de winkels in Hanoi zelf. Weer brommertjes met van die enorme vazen erop, maar ook mooi verplakte kleinere vazen. Zo te zien is er ook al wel aardig wat gesneuveld, want er liggen genoeg scherven.

Donderdag 23 september

De omgeving van Tam Coc (3 grotten) is erg mooi. Met z’n tweeën worden we zo’n anderhalf uur rondgeroeid, vooral door de grotten is wel leuk. Oppassen dat je je hoofd niet stoot, want een paar keer moeten we volledig plat. Enkele grotten zijn misschien 20 meter lang, andere wel 200 meter, zo nu en dan van binnen verlicht met een spaarzaam lampje. Daarna fietsen we een paar kilometer verder naar de oude hoofdstad Hoa Lu. Er zijn nog een tweetal (gerestaureerde) tempels, die van binnen met vermiljoenrood lakwerk versierd zijn.

Vrijdag 24 september

Vandaag gaan we naar Cuc Phuong NP met het apenopvangcentrum. We gaan eerst naar het rescue centre. Er zitten zo'n 150 apen die opgevangen zijn na bijvoorbeeld slachtoffer te zijn geworden van de jacht of handel. Een mooi initiatief dat onder andere gesteund wordt door de Apenheul en de Beekse Bergen. We krijgen kort uitleg over de verschillende apen. Zodra ze aangesterkt zijn, worden ze in een beschermd stuk bus vrijgelaten. Hier blijven ze net zo lang tot ze zelfstandig hun voedsel kunnen vinden. Daarna worden ze uitgezet in het oerwoud.

Zondag 26 september

We rijden door een landschap van rijstvelden en theeplantages verder naar het noorden. Het landschap is ook hier weer mooi. Hier leven de verschillende Hmong groepen, herkenbaar aan de kleding. Tenminste als ze niet elkaars kleren aan hebben, wat steeds vaker gebeurd…

… Onderweg stoppen we nog bij familie van Thrung. Hij noemt de man zijn broer, maar in feite is hij de zoon van de zus van zijn vader. De zus is er niet, die werkt op het land, terwijl de mannen zich tegoed doen aan thee en waterpijp. Ze willen van alles van ons weten, leeftijd, hoeveel kinderen… geen? Altijd weer levert dat onbegrijpelijke blikken op. Na een miniglaasje thee lopen we via de Monkey Bridge weer terug naar de jeep en vervolgen we onze route.

Dinsdag 28 september

We beginnen vandaag aan onze 2-daagse trek door de Muong Hoa vallei via Lao Chai en Ta Van naar Giang Ta Chai, waar we in een homestay zullen overnachten. Al direct na de start even buiten Sapa vraagt Thrung of we de makkelijke of moeilijke route willen… de moeilijke dus! We dalen af naar de rivier en ploeteren daarna direct omhoog naar Y Linh Ho. Hier zijn een paar kinderen op het veld de buffels aan het hoeden. Verder prachtige uitzichten op de rijstterrassen…

…In Lao Chai zien we mooie Hmong mensen en even verderop de Red Dzao en Tay. Wel valt weer op dat er maar weinig mensen op het veld en in de dorpen zijn. We worden tot de lunchplek vergezeld door 2 verkoopstertjes die gewoon de hele weg meelopen in de hoop iets te verkopen. Chimucha, oftewel we hebben geen geld, is wat Thrung ons geleerd heeft, maar zo opdringerig vinden wij ze niet…

…De homestay is van de Red Dzao. Een mooi houten huis van 2 verdiepingen. Beneden een keuken en eetgedeelte en 3 kleine slaapruimtes. Boven een slaapzaal aan de 2 kanten boven het centrale eetgedeelte. Het ziet er mooi uit. De familie viert vandaag het einde van de 1e rijstoogst van dit seizoen en dus zijn er diverse familieleden en vrienden uitgenodigd. Thrung leeft zich inmiddels uit in de keuken, een van zijn grootste hobby’s en laat zien hoe loempia’s gemaakt moeten worden, wat natuurlijk ook nagedaan moet worden. Gaat best goed! Om 19.15 gaat iedereen aan tafel, waar een waar feestmaal wordt klaargezet. Als voorafje krijgen we frietjes met enorm veel knoflook. Moeten we onthouden! Natuurlijk ontbreekt de rijstwijn niet. Wij netjes 2-3 glaasjes; bij de familie zelf wordt ieder excuus aangegrepen om te toosten, leuk om te zien. Die amuseren zich wel, ook al wordt het geen latertje; om 21.00 uur ligt iedereen plat.

Vrijdag 1 oktober

Buiten Sapa buigen we van de hoofdweg af naar het dorpje Ta Phin, waar vooral de Red Dzoa wonen. Amper in het dorp worden we al snel door 4 vrouwen omringd. De oudere Red Dzao hebben een rode tulband en hun wenkbrauwen zijn afgeschoren. Een erg vreemd gezicht. Ook hun haar is vaak afgeschoren, maar dat is vanwege de rode hoofddoek niet te zien. Jongere meisjes dragen een (wit/)rode puntmuts. Uiteraard proberen ze iets te verkopen, maar ze zijn (weer) niet opdringerig. Foto’s maken gaat zonder problemen en zelfs voor de camera van B willen ze even wachten om daarna in beeld te lopen!

Zaterdag 2 oktober

Om 08.00 uur zitten we in de auto op weg naar Can Cau voor de zaterdagsmarkt. Hier komen met name de Flower Hmong, die zeer kleurrijk gekleed gaan. Op zo’n 6km voor Can Cau staan we echter in een heuse file. De bergweg is op een plek zo slecht geworden, dat ieder voertuig, op de brommertjes na, vast komt te zitten. Een bulldozer trekt de vrachtwagens, bussen en gewonde auto’s er achterelkaar weer uit. Voldoende te zien voor ons dus, zeker als ook de Flower Hmong vrouwen het ook wel een leuke afwisseling vinden. Wat opvalt is dat niemand elkaar de ruimte gunt. De brommertjes crossen overal tussendoor en een mm voor elkaar aan de kant gaan, ho maar…

… Bij de markt aangekomen staat de hele berm over zo’n 200 meter vol met brommertjes, toch echt het beste vervoersmiddel hier. Overal zien we de Flower Hmong, echt mooi kleurrijk. We stappen uit en struinen over de markt. Ogen en oren tekort en ook de foto- en videokaartjes maken overuren. Mooi om te zien en best wel relax. Niet echt opdringerig, toch meer nieuwsgierig. Bij de beestenmarkt gaat M in de blub onderuit en ja met al die ogen op je gericht, kun je niet anders doen dan gaan lachen…

Zondag 3 oktober

We rijden naar een dorp, zo’n 2km verderop. Op de brug zien we al een aantal Tay die weer zelfgemaakte alcohol uit jerrycans verkopen. Het eerste gedeelte van de markt is voor de zwarte Dzao, goed herkenbaar aan hun zwarte kleding en hun zwarte tanden. Deze zijn geverfd en ze laten ze vaak genoeg zien. Ze zijn continue ergens op aan het kauwen. Verderop zitten de rode Dzao, anders gekleed dan de bewoners van het dorpje bij Sapa dat we bezocht hadden. Het verschilt blijkbaar per regio. De totale markt beslaat een straat van ca. 200 meter en is relatief klein, maar wel erg mooi. Wij bewonderen hun, zij ons, want er zijn hier geen andere toeristen. Na zo’n 2 uur de markt te hebben bezocht, gaan we met een lokale gids in de prachtige omgeving wandelen. We lunchen bij de lokale gids, het eten had hij al vanaf de markt meegenomen. Het is een grote, houten woning, waar ook zijn opa en oma, vader en moeder en broers wonen. Ook zijn vrouw en schoonzus wonen er. Zijn andere broer, 20, gaat binnenkort trouwen, daarom is er een waarzegger ingehuurd, die vandaag aanwezig is. Hij zegt continue gebeden op en blaast zo nu en dan op een hoorn van een buffel. Ook gooit hij 2 blokjes hout op de grond. De jongste broer moet vervolgens op een stoel gaan zitten, de waarzegger loopt er omheen en prevelt gebeden/verzoeken. Hoewel het de traditie was, dat de broer in traditionele klederdracht de ceremonie doet, is dat deel verloren gegaan. De waarzegger zal nog de hele dag in het huis zijn om een goede toekomst proberen veilig te stellen.

Dinsdag 5 oktober

Via een slingerende weg verlaten we Quan Ba en laten we de terrassen, tijdelijk, achter ons. Een lange afdaling tussen dennenbomen brengt ons naar een gedeelte met Karstgebergte. Wat een mooi uitzicht weer. Het lijkt alsof we de mergellandroute rijden: genieten van het uitzicht en erg weinig verkeer. We rijden nu door een stuk dat op de Unesco lijst zou staan, het Karstgebergteplateau van Dong Van. Het lijkt wel allemaal graniet, er is op vele stukken geen groen te zien.

Woensdag 6 oktober

We rijden verder over het plateau in de richting van Meo Vac. Alweer een stukje van Vietnam met prachtige uitzichten en mooie natuur. Eerst rijden we door een stuk met naaldbomen naar Yen Minh, dan door granieten rotsen naar Dong Van en dan een eindeloze slingerweg boven een steile diepte naar Meo vac. Je ziet de weg slingeren langs de ravijnen, terwijl beneden de rivier Nho Que hetzelfde doet. Erg mooi om te zien.

Donderdag 7 oktober

We staan vandaag ‘vroeg’ op: 07.30 uur voor de markt van Lung Phin. Wat een geweldige en vooral kleurrijke markt is dit. Ook hier weer voor de markt de vele brommers/motoren... Eerst maar hieronder genieten van de mensen die af en aan komen. Het zijn hier Hmong, maar erg kleurrijk. Uitzondering zijn de vrouwen met de zwarte tulband, de Dzao. Zodra we de weg omhoog gaan, word je letterlijk omhooggeduwd. Stilstaan is er niet bij, de stroom blijft in beweging. Bovenaan is er nog een veemarkt, waar vrijwel alleen mannen zijn, allen in zwart gekleed, velen met een albino pet. Hier worden vooral koeien verhandeld, maar we zien ook kleine biggetjes, kippen en eenden. Iets verderop is een betonnen gedeelte voor levensmiddelen (rijst/brood) en een eetgedeelte. Waar je ook staat, het is er druk. Alleen als je de berm induikt, of aan de rand gaat staan, is er een moment van rust. Op de weg terug is niets veranderd, nog steeds een enorme mensenmassa: een gedeelte omhoog, een omlaag. Zo nu en dan wordt er ruimte gemaakt voor iemand met een koe of voor een brommer.

Zondag 10 oktober

Vandaag bestaat Hanoi 1000 jaar, dus tijdens het ontbijt, echt Vietnamees; varkensvlees in rijstpapierrolletjes in soep, gaat de tv aan en zien we de parades al voor het mausoleum langslopen. Het is niet zo dat het nu echt als feest gevierd wordt hier in Cao Bang, dus we rijden richting de Ban Giog watervallen. Helaas heeft het vannacht geregend en is het bewolkt en heiig. Het Karstgebergte is daardoor maar slecht te zien. Dan zien we de waterval, 30m hoog en 300m breed. De ene helft op Vietnamees grondgebied, de andere op Chinees. De ligging is erg mooi en het water komt met veel kabaal naar beneden. Je kunt met een vlot naar de waterval varen, maar aangezien we zo ook al aardig nat worden, laten we dat aan de met name Chinese toeristen over. Na de lunch rijden we naar de 4km verdrop gelegen Nguom Ngao-grot. Een prachtig grottenstelsel waar in 1979 vele Vietnamesen gescholen hebben tijdens de grensoorlog met China. Het 1e gedeelte is ‘normaal’, het 2e gedeelte is net een ondergrondse kathedraal. Enorm hoog, veel stalactieten en -nieten en de grond is qua vorm door het water gevormd tot zogenaamde rijstterrassen. Echt een erg mooie grot. Ook goed onderhouden en mooi verlicht, als het licht niet uitvalt! Niet zo kitscherig als de Chinezen dat kunnen!

Maandag 11 oktober

Long San; we gaan naar de Mau-tempel, waar blijkt dat er net een Len-dong verering plaatsvindt. Dit is een typisch Chinees-Vietnamees boeddhistisch gebruik. Een vrouw aanbidt de verschillende moeders, 12 in totaal, van onder andere de natuur, berg, zee en koning. Iedere verering gaat gepaard met een dans. Ze wordt bijgestaan door verschillende personen die haar helpen bij het wisselen van de kleding en sieraden, want bij elke moeder hoort een ander gewaad. Een trommelaar en gitaar speler zorgen voor de muzikale ondersteuning en zag. Bij deze verering wordt geld en goederen aan de diverse personen uitgedeeld, ook aan ons. Soms specifiek, de danseres pakt het geld en de goederen en geeft het aan een van de helpers, die het aan de betreffende persoon geeft, of soms wordt het geld letterlijk rondgestrooid. Het wordt meestal door een paar families bekostigd want deze verering zou zo’n 20 miljoen Dong (€ 800,00) kosten! Lunch slaan we over, dit is veel te mooi. En zij vinden het blijkbaar ook leuk dat wij erbij zijn, want diverse keren krijgen wij specifiek geld, sigaretten, instant noodles, thee en voor mij zelfs een keer een rijstwijn, die niemand anders ook heeft gekregen. Zij genieten van onze aanwezigheid, wij van hun. Tussen de dansen door, drinkt de vrouw, rookt ze of eet ze betelnoten, waarbij haar gezicht door gekleurde danswaaiers wordt afgeschermd. Bij de gebeden probeert ze via een spiegel met de betreffende moeder/voorouder contact te maken. Enkele dansen gaan gepaard met vuur/wierrook of vaandel of messen. We zien 6 verschillende dansen van de 12 die er zouden zijn.

Donderdag 14 oktober

Vandaag gaan we op de fiets het eiland Quan Lan verkennen. Tenminste dat denken we. Tijdens het ontbijt vraagt Thrung aan M of hij brommer kan rijden. Zolang het geen schakelbrommer is, maar dat is het dus wel, dus even een korte uitleg, een proefritje en dan kunnen we. Thrung voorop, Mau erachter en ik bij hem achterop. Gaat prima, niet veel verkeer dus dat scheelt! 1e stop is bij een mooie begraafplaats. Er wordt net een nieuw graf gemaakt. Blijkbaar wordt men hier eerst gewoon begraven. Na 3 jaar wordt het lichaam opgegraven, de botten schoongemaakt en vervolgens verpulverd en in een kleinere kist geplaatst. Deze kist wordt dan in een familiegraf, meestal vrij groot en met mooie tempeltjes, geplaatst. Interessant om te horen…

… ‘s Middags komt Thrung ons tegemoet. Hij vraagt of we die avond mee willen gaan vissen op krabben. We gaan eerst eten bij de familie en daarna op jacht naar krabben. We spreken af dat we om 18.30 uur bij de familie zullen zijn. Om 18.00 uur lopen we gewapend met zaklamp richting het huis van de familie. Opeens komt er een brommertje recht op ons af, zonder aanstalten te maken uit te wijken. Dat kan er maar 1 zijn; Thrung. We stappen achterop en met z’n 3en rijden we verder. Hij heeft vanmiddag gekookt, allerlei vis- en schelpdieren staan op het menu. We worden begroet door de zus en haar man en na het bekende kopje muntthee worden we uitgenodigd plaats te nemen op het kleed. Natuurlijk verschijnt ook de literfles sterke drank weer op tafel. In kleermakerszit rondom de schalen eten, wordt de ene toost na de andere uitgebracht, terwijl het eten goed naar binnen gaat. Thrung legt een vis in mijn kommetje, ‘is lekker’. Worstelend met de graten, tot hij uiteindelijk laat zien hoe makkelijk je in 1x de graat verwijdert, maar toen had ik hem al op…. Dan komt ook opa binnen, ook hij wil natuurlijk een welkomstoost uitbrengen, maar neemt hiervoor geen klein glaasje, maar pakt meteen een limonadebeker. De man des huizes waarschuwt al, om ons vooral niet door het te laten uitdagen!

… dan worden de zaklampen gepakt voor de krabbenjacht. Na nog 1x voor de zekerheid gevraagd te hebben of vrouwen ook mee mogen, gaan we met z’n 4en op pad. In het donker op het geluid van de zee af, we volgen wel. Al snel heeft de vader de 1e krabben al in de emmer gegooid. Ook kokkels zijn goed, als ze, net als de krabben, maar groot zijn. Ook wij spotten al snel de ene krab na de andere, maar laten het pakken toch maar aan Thrung en Dung over. Als M een zeeworm spot, laten ze die toch maar al te graag liggen. Overal staan ze op het menu, maar blijkbaar vinden ze ze zelf niet eens lekker. Ik red nog een klein kogelvisje van de dood. Hij had zich in de emmer al helemaal opgeblazen, maar aangezien hij giftig was, zou hij niet gegeten worden. Thrung gooit met op mijn verzoek dan maar terug in het water. Al snel heeft hij weer zijn normale vorm en zwemt weg. Intussen zijn de 2 emmers aardig gevuld en vindt Dung het genoeg. Tijd om de krabben te gaan eten. Op ons uitdrukkelijk verzoek wordt de grote buit niet vanavond nog bereid, maar kan de familie er morgen zelf van eten. Met de brommers worden we weer bij het hotel afgezet, waar we nog wel een bedank-pilsje willen drinken. Voor ik mijn eerste slok echter kan nemen, staat de dochter van de eigenaar al driftig boven aan de trap te zwaaien. We hebben gisteren wat Engels geleerd en dat wil ze nu weer. Is ze blijkbaar de hele avond voor opgebleven. Ze neemt me mee naar haar kamertje, waar ze een lijst met Engelse woorden heeft opgeschreven. Ik moet ze uitspreken en zij schrijft het fonetisch op. De wh, van where en de r van are blijken erg moeilijk, tot grote hilariteit.

Vrijdag 15 oktober

Op tijd opstaan voor de tocht naar Halong Bay. In een brommertaxi worden we naar de haven gebracht, waar het niet druk is. Onze veerboot vertrekt iets vroeger; grote pech voor de man die op het laatste moment nog komt aanzetten. Hoewel de kapitein hem gezien heeft, heeft hij geen zin om 10 meter terug te varen. De zee is onstuimig, waar vooral de vrouw van Thrung last van heeft. We varen tussen de eilanden naar Halong. Echt dichter bij de eilanden kom je niet, uitgezonderd de tussenstops bij 2 havens. We zitten lekker boven op dek van het uitzicht te genieten, het is lekker zonnig.

Terug in Hanoi gaan we naar de oude stad om kaartjes voor het waterpoppentheater te regelen. In het theater is een grote bak met water met daarnaast een podium van de muzikanten. In het Vietnamees wordt iets verteld, dan komen de waterpoppen in actie. Heel erg mooi om te zien. De poppen worden op afstand met behulp van stokken bediend. Deze mensen zijn door een bambooscherm niet zichtbaar. De 40 minuten zijn erg snel om; we zijn erg blij dat we dit gedaan hebben!